Ru em ngồi yên nhé, tôi tìm cuộc tình cho…

This post is also available in: English

Thời gian này tôi có xu hướng nghe những bản Ru của Trịnh Công Sơn… Nó không đến từ những cảm xúc tiêu cực, cũng không đến từ cảm xúc của một tâm trí vì bận tâm, hay nặng lòng bởi điều gì đó, hay… bởi vì ai đó… Tinh thần tôi vẫn như lúc nào, kiểu người tư lự… ăn no, ngủ kỹ, cứ đặt mình xuống là ngủ liền ngay trong tích tắc… Trong tôi, lúc này vẫn khá trống rỗng, không suy tư, không bận tâm, không lo nghĩ…

Cái “Ru” trong những bản Ru của Trịnh Công Sơn chợt tình cờ đến với tôi một chút khoan thai, nhẹ nhàng… lẫn một chút thiền, một chút yêu, một chút mỉm cười…

Ru em đầu cơn gió, em hong tóc bên hồ…

hay

Ru em ngồi yên nhé, tôi tìm cuộc tình cho…

Thật ra, khởi nguyên của cái cảm xúc trong tôi với những bản Ru của Trịnh không phải đến ngay từ một trong các bản ru đó, mà khởi nguyên có lẽ bắt đầu từ ca khúc “Như Cánh Vạc Bay” mà một dạo tôi vẫn hay nghe và chơi lang mang vài nốt nhạc…

Nắng có hồng bằng đôi môi em?
Mưa có buồn bằng đôi mắt em?
Tóc em từng sợi nhỏ rớt xuống đời làm sóng lêng đênh…

… tôi lúc này, như đang lần nữa lạc trong tình cảm yêu mến một người con gái, mà tôi hay gọi là… cô nhóc! Cứ nghĩ mỗi lần nghĩ về cô nhóc, là mỗi lần lòng cảm thấy bồi hồi… Ca khúc “Như Cánh Vạc Bay” vang lên tình cờ lúc tôi đang ngồi thẩn ngồi thơ trên xe bus… cái giai điệu của nó, cái ngôn từ của nó… chợt làm tôi mỉn cười… – thỉnh thoảng tui vẫn hay tự cười một mình như một gã khờ, mỗi khi ngồi trên xe nhìn ra cửa sổ và nghe thoáng qua những lời bài hát của Trịnh – nhưng lần này, trong cái mỉn cười của tôi có pha lẫn một chút vì hình ảnh của cô nhóc đó… “Nhóc!”… dĩ nhiên tôi sẽ không tâng bốc cô nhóc lên thành một nàng thiếu nữ kiêu sa đến nỗi “Nắng có còn hơn ghen môi em…” hay “Mây có còn buồn trong mắt trong…“; vì với tôi, cô nhóc là sự còn sót lại của kiểu người mà tôi luôn bị cuốn hút – kiểu người con gái trông khoẻ khoắn và giản dị… giản dị đẹp và giản dị chịu khó trong công việc hằng ngày, và cả trong trong cuộc sống…; lần đó, khi ca từ của bài hát vang lên, đột nhiên trước con mắt tâm trí tôi là hình ảnh của cô nhóc và đặt biệt cái gương mặt “thấy ghét” của cô nhóc… điều đó làm tôi mỉn cười… “Cô nhóc! dường như tôi ‘cảm‘ rồi…” 143

Có vẻ tôi đã lang mang đi lạc đề tài một chút, nên hãy trở về với những bản Ru của Trịnh…

Trịnh có rất nhiều bản ru mà tình cờ lúc này tôi mới biết được một ít: Rơi Lệ Ru Người, Ru Đời Đã Mất, Ru Đời Đi Nhé, Ru Em, Ru Em Từng Ngón Xuân Hồng, Ru Ta Ngậm Ngùi, Ru Tình, Tôi Ru Em Ngủ, Em Hãy Ngủ Đi…

Xin được trích lại đoạn bài viết đâu đó như thế này: “…trước đây các nhạc sĩ khác khi viết tình khúc đều xưng hô (anh – em) nhưng trong các tình khúc của Trịnh Công Sơn thì lại là (tôi – em); với cách xưng hô này ta thấy có sự cách biệt, có một khoảng cách nào đó giữa tác giả và cô gái kia, dường như ông luôn luôn giữ một khoảng cách nhất định với người mình yêu, cùng với khoảng cách đó ta thấy có một sự bao dung, tha thứ với người con gái, như một người anh lớn, luôn đứng ở vị thế cao hơn cô gái chứ không phải ngang hàng như (anh và em), vì thế cô gái cũng trở nên nhỏ hơn để được sự chiều chuộng của “ông anh” lớn. Điều đó càng lúc càng rỏ nét hơn theo trình tự sáng tác của ông:

Với những tình khúc ở giai đoạn đầu ông viết: “Tôi ru em ngủ một sáng mùa đông, em ra ngoài ruộng đồng hỏi thăm cành lúa mới…” (Tôi ru em ngủ); “Ru mãi ngàn năm vừa má em hồng…” (Ru em từng ngón xuân hồng) ta còn thấy sự gần gũi giữa em và tôi nhưng càng về sau đã có sự xa cách và sự xa cách sẽ tăng dần lên theo thời gian “Ru em thèm khát xa hoa, ru em quì gối vong nô, ru em bồng bế con theo…” (Ru em) đã có sự không hòa hợp giữa 2 người, nghe như có sự trách móc, phê phán, có vẻ như lúc này em đã “…theo đời cơm áo…” (Yêu dấu tan theo) không còn vô tư như trước nữa…

Rồi đến bài (Ru tình) thì khoảng cách ấy càng xa thêm: “Ru em ngồi yên đấy, tôi tìm cuộc tình cho…” hệt như lời dỗ dành của người lớn với một em bé: “Bé ngồi yên đấy nhé, đừng chạy lung tung để anh mua bánh cho…” – Nhưng với “em bé” này thì không phải mua bánh mà “…tìm cuộc tình cho…“… nghe như vừa lớn lại vừa nhỏ và vừa có vẻ chua xót mỉa mai, như thể nhân vật tôi đã thoát ra ngoài quan hệ cuộc tình, như một người ngoài cuộc chơi, một ông anh tìm dùm tình yêu cho em gái…

Có khi lời ru mang màu sắc chiến tranh, lời ru của bom đạn thay cho lời ru của mẹ ru những em bé lớn lên trong cuộc chiến “Đại bác nghe quen như câu chuyện buồn, trẻ con chưa lớn để thấy quê hương…” (Đại bác ru đêm)…

Nhưng rồi đến cuối cùng, tác giả cũng rời xa những cuộc tình “Những hẹn hò từ nay khép lại, thân nhẹ nhàng như mây…” (Như một lời chia tay); phải chăng đó cũng là qui luật của con người: “Tình do tâm ta mà sinh ra, có khi tình mất mà tâm còn động vọng, đến khi tâm bình yên thì tình kia cũng đoạn nổi…” (lời dẫn trong bài “Đóa hoa vô thường”)… Sau một thời yêu đương ai mà không mệt mõi, cuối cùng chỉ còn lại ta với những tàn phai, rong rêu vây phủ “Về bên núi đợi ngậm ngùi ôi quá thương thay…” (Chiếc lá thu phai). Hay để rồi tác giả lại ru chính mình, ngậm ngùi ru ta về lại thờ thơ ấu: “Xin ngủ trong vành nôi, ta ru ta ngậm ngùi…” (Ru ta ngậm ngùi)

Phải chăng tất cả rồi cũng hoang vu – vô thường trong cỏi đời tạm bợ này. Cuộc sông còn có ý nghĩa gì khi mà con người còn tranh giành, bon chen, đố kỵ nhau, Trịnh công Sơn đã nói: “Dù là kẻ chiến thắng hay kẻ chiến bại suốt cuộc đời cũng không thể vui chơi. Hạnh phúc đã ngủ quên trong những ngăn kéo quên lãng”…

Có lẽ tôi sẽ dừng bài viết dang dở này ở đây, chỉ tạm giới thiệu về những bản ru của Trịnh, nếu bạn có tình cờ đọc được bài viết này thì hãy thử cùng nghe và trải nghiệm những bản ru của Trịnh xem sao… Có lẽ nào đó có lẽ tôi sẽ lại nhắc đến những bản ru của Trịnh với những điều mà tôi vẫn còn đang cảm nhận dang dở lúc này…

Ru em đầu cơn gió, em hong tóc bên hồ
Khi sen hồng mới nở, nụ đời ôi thơm quá
Ru em tình khi nhớ, ru em tình lúc xa
Ru cho bầy lá nhỏ, rụng đầy một mùa Thu
.
Ru khi mùa mưa tới, ru em mãi yêu người
Ru em hoài bé dại, một hồn thơm cây trái
Ru em chờ em nói, trên môi tình thoát thai
Ru em ngồi yên đấy, ru tình à…ơi
.
Ru người ngồi mãi cùng tôi
Ru người ngồi mãi cùng tôi
.
Ru em hài nhung gấm, ru em gót sen hồng
Ru bay tà áo rộng, vừa tình tôi chấp cánh
Ru trên đường em đến, xôn xao từng tiếng chim
Ru em là cánh nhạn, miệng ngọt hạt từ tâm
.
Ru em tình như lá, trăm năm vẫn quay về
Môi em là đốm lửa, cuộc đời đâu biết thế
Xin em còn đâu đó, cho tôi còn tiếng ru
Ru em ngồi yên nhé, tôi tìm cuộc tình cho.